De oogst van de klimaattop in Glasgow

In Glasgow is van 31 oktober tot en met 14 november 2021 de 26-ste internationale klimaattop gehouden. Bijna 200 landen hebben geprobeerd afspraken te maken om klimaatverandering tegen te gaan. Er zijn veel en mooie woorden gesproken. De grens van maximaal 1,5 graad Celsius die de aarde maximaal mag opwarmen is weer levend. De Verenigde Staten zijn terug aan de klimaat-onderhandelingstafels en ook China deed actief mee. Dat is allemaal prachtig. De vraag is natuurlijk: worden al deze woorden ook in concrete acties omgezet en gaat dat allemaal snel genoeg?

Nog 98 maanden te gaan tot 2030
Ongeveer 100 maanden voor 2030 is een belangrijk rapport van de IPCC verschenen, het klimaatpanel van de Verenigde Naties. 2030 is een belangrijk jaartal om de doelen van het Klimaatakkoord Parijs en van het Nationale Klimaatakkoord te halen. Nederland moet dan minimaal 49% van de broeikasgassen zijn gereduceerd ten opzichte van 1990. Dat is nodig om de stijging van de temperatuur op aarde te beperken. Dit inspireerde mij om iedere maand tot 2030 een blog te gaan schrijven over de klimaatverandering en hieraan gerelateerde thema’s. 

Ga er maar aanstaan om met 197 landen afspraken te maken. Dat was de enorme klus voor de Britse voorzitter Alok Sharma. Hij trok het zich persoonlijk aan dat op het allerlaatste moment zinnen in het slotakkoord zijn afgezwakt. Het zijn ook geen eenvoudige afspraken, want reductie van broeikasgassen betekent bijvoorbeeld productie van elektriciteit en warmte zonder fossiele brandstoffen. Geen kolen, olie en aardgas meer gebruiken. Ook niet voor de mobiliteit. Dat raakt de concurrentiepositie en economie van landen en natuurlijk raakt dit ook allerlei belangen van grote en kleine (internationale) bedrijven.

We zagen dit in Nederland al direct in de week na Glasgow. Twee weken lang was de klimaattop dagelijks in het nieuws en direct na de klimaattop wisten de spindokters van Shell het nieuws van de klimaattop om te buigen. Zij kondigden hun vertrek naar de Verenigd Koninkrijk aan. Waar Rutte in Glasgow nog ‘actie, actie, actie’ riep ging minister Blok direct de boer op om Shell te verleiden in ons land te blijven.

Alcoholist

Het laat de krachten en belangen zien om ‘water bij de wijn’ te doen. Zelf vond ik de analyse in Nieuwsuur treffend. Daar werd het vergelijk gemaakt met een zware alcoholist die zegt te gaan stoppen met alcohol. Alleen pas na 10 jaar, waarin hij eerst nog meer gaat drinken. Daarna belooft hij toch echt te gaan stoppen. Want dat is de analyse van de optelsom van alle wereldwijde klimaatplannen. De komende jaren stijgt de uitstoot van broeikasgassen nog steeds en komen we boven de 1,5 graad Celsius uit. Die 1,5 graad wordt internationaal als maximale stijging beschouwd om de gevolgen van de klimaatverandering beheersbaar te houden.

Wat is er bereikt

Er zijn afspraken gemaakt om de uitstoot van methaan met 30% te verminderen in het zogenaamde ‘methaanpact’. Methaan is naast de uitstoot van CO2 één van de belangrijkste broeikasgassen. Methaan wordt onder andere uitgestoten door vee, afvalverwerkers en de olie- en gasindustrie. Daarnaast zit methaan opgeslagen in de grond (permafrost, dit zijn bevroren gronden). Zolang die gronden bevroren zijn is er niets aan de hand, echter door de opwarming van de aarde smelt de grond en komt methaan vrij. In Nederland zit veel methaan in de veenweidegebieden. Door verlaging van de waterstand komt hier methaan vrij.

Ook zijn er afspraken gemaakt om ontbossing tegen te gaan. De bossen zijn de longen van de aarde en zetten CO2 om in zuurstof en nemen fijnstof op. Door droogte, als gevolg van klimaatverandering, zijn er veel meer bosbranden. Deze zomer zagen we dat in onder andere Alaska, California en Siberië en ‘dichter bij huis’ in Griekenland en Italië. Ook vindt er ontbossing plaats doordat bossen naar landbouwgronden worden getransformeerd. Voorbeelden zijn er in Brazilië en Maleisië. Door de grote vraag naar veevoer (soja) en palmolie worden oerwouden opgeofferd.

Tot slot is afgesproken dat landen binnen één jaar stoppen met investeren in buitenlandse olie-, kolen- en gasprojecten. Nederland stond in 2020 nog voor 4,5 miljard euro garant voor de olie- en gassector. Daarom kostte het even moeite voordat Nederland tekende voor dit onderwerp.

Tegelijkertijd is gekeken hoe armere landen juist meer geld krijgen om plannen voor de energietransitie te maken en om zich te beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering. Deze landen zijn vaak meer kwetsbaar voor overstromingen, extreme droogte en de stijgende zeespiegel als gevolg van de opwarming van de aarde. Zij leiden het meest onder de klimaatverandering die  de rijkere economieën veroorzaken. De G-20 landen veroorzaken 80% van de wereldwijde uitstoot van CO2. Treffend vond ik daarom ook het betoog van de minister van Tuvalu. Hij stond met zijn pak in het water om maar aan te geven wat de gevolgen voor zijn land zijn.

Conclusie

Al met al is wat mij betreft het glas half vol. Goed dat de urgentie van de 1,5 graad weer op de internationale agenda staat. Goed dat grote partijen als de VS, China en de EU van zich laten horen. En natuurlijk snap ik de teleurstelling van de voorzitter van deze klimaattop. Op het allerlaatste moment namelijk hebben China en India de tekst afgezwakt. ‘Vermindering van het gebruik van steenkolen’ in plaats van ‘te stoppen met het gebruik van steenkolen’. En laten we vooral zelf in de spiegel kijken, want door onze westerse consumptie-honger naar goedkope producten uit deze landen zijn wij net zo verantwoordelijk voor deze afgezwakte tekst.