skip to Main Content

De Nationale Energiebank

  • blog

Tijdens de Algemene Beschouwingen rond Prinsjesdag is het in Den Haag veel gegaan over de betaalbaarheid van de energierekening. Deze explodeert. Het idee is geopperd om te komen tot compensatie van de energierekening in de vorm van een prijsplafond. Dit roept nog veel vragen op. Wie kan gebruik maken van de regeling, wat is een goed prijsplafond, hoeveel elektriciteits- en gasverbruik wordt gecompenseerd, wie keert die compensatie uit, wanneer gaat het in, wanneer wordt er uitgekeerd, etc. Wordt politiek Den Haag het eens? Mijn nuchtere verstand zegt nu al: dit wordt een ramp. Daarom kom ik met een alternatief: De Nationale Energiebank.

Nog 88 maanden te gaan tot 2030

Ongeveer 100 maanden voor 2030 is een belangrijk rapport van de IPCC verschenen, het klimaatpanel van de Verenigde Naties. 2030 is een belangrijk jaartal om de doelen van het Klimaatakkoord Parijs, de Klimaatwet en van het Nationale Klimaatakkoord te halen. Nederland moet dan minimaal 55% van de broeikasgassen hebben gereduceerd ten opzichte van 1990. Dat is nodig om de stijging van de temperatuur op aarde te beperken. Dit inspireerde mij om iedere maand tot 2030 een blog te gaan schrijven over de klimaatverandering en hieraan gerelateerde thema’s.

Energiearmoede

Niet iedereen wordt geconfronteerd met sterk stijgende energieprijzen. Iedereen die nu nog een vast contract heeft betaalt lage prijzen voor het verbruik van elektriciteit en aardgas. Natuurlijk zijn ook daar mensen die moeite hebben de energierekening te betalen, maar dat is niet het gevolg van de nu sterk stijgende energieprijzen. Die betalingsproblemen waren er waarschijnlijk ook al en kunnen we nu niet toeschrijven aan de sterk gestegen energieprijzen. Daarom noem ik dat ook liever gewoon armoede.

Dat betekent in mijn ogen dat energiearmoede vooral voor kan komen bij mensen die nu een variabel energiecontract hebben en worden geconfronteerd met energieprijzen van bijna één euro voor een kilowattuur en van € 3,40 voor een kubieke meter aardgas. Dat betreft niet alleen inwoners met een laag inkomen. Dit geldt voor een veel bredere groep. In onderzoeken wordt aangegeven dat wanneer je meer dan 8% van je besteedbaar inkomen kwijt bent aan de energierekening de kans op energiearmoede ontstaat. Dus woon je in een wat oudere woning en heb je een verbruik van 3.000 kubieke meter, dan zie je jouw energierekening met € 3,40 per kuub ook exploderen.

Soort van Voedselbank

De Nationale Energiebank is een soort van Voedselbank. In de Voedselbank kunnen mensen met lage inkomens eten ophalen. Mijn idee is dat de Nationale Energiebank voor iedereen toegankelijk is. In die zin ruimer van opzet en er zijn geen voorwaarden en criteria vooraf om deel te nemen. Dat maakt het gelijk al een stuk eenvoudiger.

Nationaliseren energieleverancier

Iedereen met een variabel contract kan zonder boete binnen een paar dagen overstappen naar een andere energieleverancier. Dat is ook de doelgroep voor de Nationale Energiebank. Zij worden nu geconfronteerd met de variabele en hoge tarieven en lopen kans om in de energiearmoede terecht te komen. Daarom is mijn idee dat er een Nationale Energiebank komt waar deze mensen zonder boete naar kunnen overstappen. De eigenaar van deze Nationale Energiebank is de Rijksoverheid. De Nederlandse overheid moet gewoon een energiebedrijf oprichten. Of nog gemakkelijker is het om een bestaande energieleverancier te nationaliseren. Zoals Duitsland nu doet met Uniper. Dan heb je ook gelijk de systemen en leveringsvergunningen geregeld.

Uitzonderlijke tijden vragen om uitzonderlijke maatregelen. Dat gebeurde eerder ook in de bankencrisis en onlangs in Corona-tijd. Dus met goede wil is daar een passende oplossing voor mogelijk.

Hoe ook verduurzamen?

Wat een gemiste kans is in mijn ogen met het huidige idee van een prijsplafond is dat er totaal geen prikkel voor verduurzaming vanuit gaat. Los van de super ingewikkeldheid van de regeling. Los van hoe je inwoners die nu al aardgasvrij zijn en de woning elektrisch verwarmen met een warmtepomp of op een warmtenet zijn aangesloten frustreert.

Daarom is mijn idee dat de Nationale Energiebank met twee tarieven voor elektriciteit gaat werken. Tarief-laag, bijvoorbeeld € 0,20 per kilowattuur, geldt als de energieprijs laag is doordat er veel opwek is van duurzame elektriciteit door zonnepanelen of windmolens. Zonnepanelen wekken vaak grofweg tussen 10 uur ’s morgens en 4 uur ’s middags veel op. Dat is dan een tarief-laag moment. De stimulans is dat op dat moment de afnemers bij de Nationale Energiebank meer elektriciteit gaan verbruiken. Immers: elektriciteit is dan goedkoop. Zij zetten dan hun apparaten aan. Zo helpen zij om beter balans in de elektriciteitsnetten te krijgen, wordt voorkomen dat omvormers van zonnepanelen afschakelen en worden zij bewuster van hun verbruik. Op de andere momenten betalen zij de marktprijs: tarief-hoog. Op deze manier is er een stimulans om tot ander energiegedrag te komen en om de verduurzaming te helpen. Middels slimme domotica of schakelklokken is dit redelijk eenvoudig te regelen.

Ook is het idee dat bij de deelnemers van de Nationale Energiebank een prikkel gaat ontstaan om minder of zelfs helemaal geen aardgas meer te verbruiken. Een idee kan zijn dat de aardgasprijs bij de Nationale Energiebank de helft van de marktprijs bedraagt. De ‘helft’ die je niet betaalt wordt omgezet in een lening. Wanneer je binnen 3 jaar ter grootte van deze lening energiebesparende maatregelen treft wordt deze lening kwijtgescholden. Nader uit te werken hoor en mogelijk ergens een plafond inbouwen.

Een voorbeeld

Mij staat dit als volgt voor ogen. Jouw aardgasverbruik is 1.500 kubiek meter per jaar. De marktprijs is gemakshalve € 3,- per kubieke meter. Per jaar is dat dus € 4.500. Je betaalt de helft van die marktprijs aan de Nationale Energiebank, dat is dan € 2.250. De andere helft wordt omgezet in een lening, dus ook € 2.250. Wanneer je binnen 3 jaar bijvoorbeeld het dak gaat isoleren ter grootte van minimaal € 2.250 dan wordt deze lening kwijtgescholden. Op die manier gaat er ook een prikkel vanuit om structureel te werken aan het verlagen van het energieverbruik en om aardgas te besparen. Zo komen we los van die fossiele reflex die we nu nog te vaak zien.

Kan dit allemaal?

Volgens mij wel. Met een paar mensen kunnen we dit plan in korte tijd uitwerken. Energieleveranciers zullen steigeren. Ik hoor ze al: beïnvloeding van de vrije markt. Alleen wanneer leveranciers als Eneco, Essent en Greenchoice zichzelf niet aan de wet houden en aan wettelijke termijnen, tsja, dan ontstaan er bij mij dergelijk ideeën.

De Nationale Energiebank kan dus snel en simpel mensen helpen en ook echt stappen zetten richting verduurzamen en onafhankelijker van fossiele brandstoffen te komen. Die stimulans ontbreekt in de huidige opzet van het voorgestelde prijsplafond. Wie pakt de handschoen op?