De kracht van burgerinitiatieven als Duurzaam Hoonhorst

In april 2023 bestond Stichting Duurzaam Hoonhorst 12,5 jaar. Dat werd uiteraard gevierd op het dorpsplein in Hoonhorst. Eén van de 4 G’s van Hoonhorst, die van gezellig. Als oud-voorzitter mocht ik terugblikken op die 12,5 jaar en wat de betekenis van Duurzaam Hoonhorst is voor het dorp Hoonhorst en de gemeente Dalfsen. Om dat beter te begrijpen kijk ik graag ook even terug op wat de reden was dat Duurzaam Hoonhorst werd opgericht. Er waren namelijk serieuze zorgen en bedreigingen over de leefbaarheid van het dorp. Ook was er behoefte aan burgerinitiatief in de vorm van een projectenbureau die een aantal projecten ging oppakken om die bedreigingen weg te nemen. In september 2010 werd de stichting ‘Duurzaam Hoonhorst 2050’ opgericht en met heel veel vrijwilligers uit het dorp zijn bijzondere projecten gerealiseerd. Is Hoonhorst nu af? Zeker niet, er is een start gemaakt!

Nog 81 maanden te gaan tot 2030

Ongeveer 100 maanden voor 2030 is een belangrijk rapport van de IPCC verschenen, het klimaatpanel van de Verenigde Naties. 2030 is een belangrijk jaartal om de doelen van het Klimaatakkoord Parijs, de Klimaatwet en van het Nationale Klimaatakkoord te halen. Nederland moet dan minimaal 55% van de broeikasgassen hebben gereduceerd ten opzichte van 1990. Dat is nodig om de stijging van de temperatuur op aarde te beperken. Dit inspireerde mij om iedere maand tot 2030 een blog te gaan schrijven over de klimaatverandering en hieraan gerelateerde thema’s.

De kracht van burgerinitiatieven

Burgerinitiatieven kunnen zeer krachtig zijn. Zij focussen op één of meer thema’s die voor hen van belang zijn en gaan daar dan vol voor. Een kenmerk is dat zij zeer gericht op dat thema werken en vaak met veel vrijwilligers ontzettend veel voor elkaar kunnen krijgen. Zo zijn er prachtige voorbeelden om de leefbaarheid in een wijk of dorp te behouden. Zo zijn er deelauto concepten ontwikkeld, is er meer groen en zijn er ook gezamenlijke voedselbossen gerealiseerd. Ook rond zorgvraagstukken en met het oog op de energietransitie zijn mooie initiatieven ontstaan.

Duurzaam Hoonhorst

In Hoonhorst lag de focus vooral op de leefbaarheid. Want stel dat de school verdwijnt en gezinnen met kinderen het dorp verlaten. Welke voorzieningen blijven dan nog toegankelijk? Onder de slogan ’energiek ouder worden tussen 0 en 100 jaar’ is een visie ontwikkeld voor het jaar 2050. Die visie paste precies op anderhalf A4-tje. Kort en bondig.

Met een 3-traps aanpak van visie, toeval en tactiek is bewust gewerkt aan het mogelijk maken van die visie. Het is wachten op toeval en dan de juiste tactiek hanteren om capaciteit en middelen bijeen te brengen om projecten op te starten. Het in 2010 winnen van de Duurzame Dorpenprijs Overijssel met 1,5 miljoen euro is daarbij een grote stimulans geweest. Zo ontstond het projectenbureau Duurzaam Hoonhorst.

Mooie successen

Naast de prijs van Duurzaam Dorp Overijssel kwamen ook andere erkenningen naar Hoonhorst. De P-Nuts award, de landelijke Dorpsvernieuwingsprijs en een tweede plaats bij de Europese Dorpsvernieuwingsprijs. Zonder compleet te zijn waren een aantal aanspreekbare projecten die het dorp uitvoerde hier debet aan. Het halveren van de energierekening van de school, de sportaccommodatie en de kerk. Het aanleggen van een warmtenet tussen de sport en school. Snel internet voor inwoners en (agrarische) bedrijven in het buitengebied. Deelconcepten voor een dorpsdeelauto, een dorpsdeelaanhanger en een duo-fiets. En tot slot een dorpshuiskamer voor ouderen.

Betekenis

Hoonhorst heeft laten zien waartoe inwoners samen met ondernemers en lokale overheid instaat zijn. Door elkaar de ruimte te gunnen zijn er mooie projecten gerealiseerd. Dat heeft ook af en toe geschuurd, alleen door in gesprek te blijven ontstaat er ook weer ruimte. Want grote vraagstukken als energie, voedsel en water lossen inwoners, ondernemers of overheden niet alleen op. Hier mogen we samen aan werken en daar kunnen burgerinitiatieven uitstekend het voortouw in nemen.

Inmiddels zien we de kracht van burgerinitiatieven in heel Nederland. Niet voor niets wordt bij duurzame energieprojecten als zonnevelden en windmolens 50% lokaal eigendom geëist. In mijn directe omgeving zijn Nieuwleusen en Staphorst mooie voorbeelden hiervan waar inwoners zelf windenergie projecten hebben gerealiseerd.

Stoppen met treuzelen

Nederland leeft alsof er 3,6 aarden zijn. Er is nog werk te verzetten om dat te normaliseren. En de natuur herstelt nu eenmaal niet door er alleen over te discussiëren, de CO2 uitstoot wordt niet lager als er weer een nieuw IPCC-rapport verschijnt, de klimaatverandering stopt niet door naar een ander te wijzen en Hoonhorst blijft niet leefbaar door slechts te praten. Er is nog genoeg ‘hooi op de vork’. Ook in Hoonhorst door bijvoorbeeld van het aardgas af te gaan, collectief energie op te wekken en de natuur te herstellen om het dorp leefbaar te houden. Daarom gun ik Hoonhorst projecten die daaraan bijdragen aan ‘energiek ouder worden tussen 0 en 100 jaar’.

Waar ik hier ‘Hoonhorst’ schrijf bedoel ik dit als metafoor voor al die andere mooie steden, dorpen, wijken en straten in Nederland. Ook daar kan de kracht van burgerinitiatieven prachtige projecten laten ontstaan.

Laten we gaan doen!