Voor 2050 van het aardgas af, maar hoe?

In 2050 gebruiken we geen aardgas meer om onze woningen en gebouwen te verwarmen. Aardgas moet dan vervangen zijn door een duurzaam alternatief. Dat klinkt gemakkelijk, alleen hoe doe je dat en welke alternatieven zijn er dan voor gemeenten. De afgelopen weken was ik intensief met dit onderwerp bezig, door het afronden van de transitievisie warmte bij een aantal gemeenten en door een training die ik bij Bender heb verzorgd. Tot slot mocht ik afgelopen week één van de inleiders zijn bij een thema-avond die de lokale afdeling van de PvdA in Ooststellingwerf in Oosterwolde organiseerde over dit onderwerp.

Nog 96 maanden te gaan tot 2030
Ongeveer 100 maanden voor 2030 is een belangrijk rapport van de IPCC verschenen, het klimaatpanel van de Verenigde Naties. 2030 is een belangrijk jaartal om de doelen van het Klimaatakkoord Parijs en van het Nationale Klimaatakkoord te halen. Nederland moet dan minimaal 55% van de broeikasgassen zijn gereduceerd ten opzichte van 1990. Dat is nodig om de stijging van de temperatuur op aarde te beperken. Dit inspireerde mij om iedere maand tot 2030 een blog te gaan schrijven over de klimaatverandering en hieraan gerelateerde thema’s.

Redenen om van het aardgas af te gaan

Er zijn in mijn ogen 5 goede redenen om van het aardgas af te gaan:
1. Er wordt (in principe) geen aardgas meer in Groningen gewonnen vanwege de gevolgen die de winning daar veroorzaakt.
2. Aardgas wordt steeds duurder.
3. De afhankelijkheid van het buitenland is groot.
4. Fossiele brandstoffen zijn eindig.
5. Vanwege de gevolgen op klimaatverandering en de afspraken in het Nationale Klimaatakkoord om in 2050 geen fossiele brandstoffen (onder andere dus aardgas) meer in de gebouwde omgeving te gebruiken.

Wat zijn duurzame alternatieven?

Allereerst goed om aan te geven dat aardgas wel schoner is dan kolen of olie, alleen nog steeds CO2 uitstoot bij verbranding en ook eindig is. Dat geldt ook voor kernenergie. Wel schoner qua CO2 uitstoot dan fossiele brandstoffen als kolen, olie en ook aardgas, alleen in mijn ogen niet duurzaam, omdat we vele toekomstige generaties opzadelen met radioactief afval. We laten op die manier dus niet een schonere wereld achter voor onze kinderen. Zowel aardgas als kernenergie zijn beiden sowieso niet hernieuwbaar en dus eindig.

De alternatieven om aardgas te vervangen moeten duurzaam en uit hernieuwbare energiebronnen bestaan. Een energiebron die geen CO2 uitstoot. Dan wordt het rijtje met alternatieven beperkt tot water (bijvoorbeeld warmte uit oppervlaktewater), wind, zon, biomassa (groen gas) en bodem (geothermie).

Warmtenetten

Als we nog een tandje verder inzoomen om aardgas duurzaam te vervangen, dan zijn er collectieve en individuele oplossingen. Collectief oplossingen zijn warmtenetten met energiebronnen als bijvoorbeeld warmte uit oppervlakte water, geothermie uit de bodem, warmte uit riolering en eventueel restwarmte van industrie. Om hier biomassakachels voor in te zetten is discutabel. Voor plattelandsgemeenten zijn de kansen op collectieve warmtenetten beperkt. De bebouwingsdichtheid is vaak te dun en de aantallen aan te sluiten afnemers te laag. Daarmee zijn grootschalige warmtenetten bijna niet mogelijk op het platteland. Hier en daar is een kleinschalig warmtenet een mogelijkheid. Dat betekent dat grootschalige en collectieve warmtenetten hoofdzakelijk een mogelijke oplossing is in het stedelijk gebied.

Wat zijn duurzame alternatieven voor plattelandsgemeenten?

Allereerst een ‘all-electric’ oplossing. Bij nieuwbouw en nieuwere woningen (vanaf een bouwjaar 1993 en met minimaal een B-label) is dit wel een oplossing. Met een warmtepomp is dit een goed alternatief. Voor oudere woningen lijkt een hybride oplossing met groen gas voorlopig het beste perspectief. In het voorjaar, zomer en najaar verwarm je dan de woning met een warmtepomp op elektriciteit en bij koude dagen gebruik je groen gas voor jouw verwarmingsketel. Vandaar de benaming van hybride. In mijn ogen is waterstof nog te veel toekomstmuziek. En als er al groene waterstof is, dan is de gebouwde omgeving niet de meest logische plek om deze waterstof in te zetten.

Conclusie

Op het platteland kan aardgas zeker duurzaam vervangen worden. De meest betaalbare oplossing is een all-electric oplossing bij nieuwere woningen en voor oudere woningen met een hoger label lijkt het scenario ‘hybride groen gas’ de route te worden. Groen gas kan op het platteland worden geproduceerd uit mest van boeren. De benodigde elektriciteit kan het meest effectief en met relatief weinig grondgebruik met windmolens worden opgewekt. Daarmee lijkt een betaalbare energietransitie op het platteland te worden ingevuld met groen gas uit mestvergisting en elektriciteit van windmolens om tot een betaalbare energietransitie te komen.

En bovenal is het altijd slim om energie te besparen. Minder energie verbruiken, soms is besparen tot wel 25 a 30% mogelijk, is goed voor een lagere energierekening. En energie die niet wordt gebruikt, hoeft ook niet te worden opgewekt. Dus besparen is slim en erg goed om klimaatverandering tegen te gaan.