Wat kunnen we bij de energietransitie leren van hoog water?

Het water staat op diverse plaatsen in Nederland een stuk hoger dan normaal. Veel regen en al gesmolten sneeuw doet het waterpeil in onder andere de Rijn, IJssel en Vecht flink stijgen. Er zijn verstevigingen aangebracht, zandzakken geplaatst en by-passes geopend om het water ‘te sturen’. Wij wonen zelf aan de dijk van de Overijsselse Vecht en volgen dagelijks de hoogte. Het hoogste punt in 25 jaar is gisteren voorlopig bereikt. Vanmorgen zag ik dat de Vecht gelukkig weer is gezakt. Een beetje afhankelijk van hoe het water richting IJsselmeer en de Waddenzee kan stromen zal het waterpeil de komende tijd verder dalen.

Nog 73 maanden te gaan tot 2030

Ongeveer 100 maanden voor 2030 is een belangrijk rapport van de IPCC verschenen, het klimaatpanel van de Verenigde Naties. 2030 is een belangrijk jaartal om de doelen van het Klimaatakkoord Parijs, de Klimaatwet en van het Nationale Klimaatakkoord te halen. Nederland moet dan minimaal 55% van de broeikasgassen hebben gereduceerd ten opzichte van 1990. Dat is nodig om de stijging van de temperatuur op aarde te beperken. Dit inspireerde mij om iedere maand tot 2030 een blog te gaan schrijven over de klimaatverandering en hieraan gerelateerde thema’s.

Hoog water verbindt

Wat ons opviel is dat het hoge water ook verbindt. Iets gemeenschappelijks heeft. Deze dagen waren er veel meer wandelaars op de dijk om naar het water te kijken. Twee keer per dag doen vrijwillige dijkwachters van het waterschap WDOD hun ronde. Zij inspecteren de dijk en zijn super vriendelijk en vertellen graag over hun werk. Ook met de buren gaat het gesprek over het hoge water en of het water al in de kruipruimtes of kelder is gelopen. Het hoge water verbindt, het heeft iets gemeenschappelijks.

Oorzaak en gevolg

De oorzaak van het hoge water zijn de flinke regenbuien in combinatie met het nu al smeltende sneeuw in het buitenland. Daarnaast stuwde de wind het water op in het IJsselmeer, waardoor de ‘afvoer’ verstopt raakte. De oorzaak achter de heftige regen, de hoge temperatuur waardoor sneeuw nu al smelt en meer stormen is klimaatverandering. We gaan vaker en meer extremer weer mee maken. Deze zomer droogte en hoge temperaturen. Als gevolg van de droogte en hoge temperaturen waren er ook veel bosbranden. Ook in Europa. En nu dus erg veel en erg hoog water. De weerrecords zijn weer vernieuwd. 2023 is het natste en warmte jaar sinds de metingen kopt de NOS vandaag. Oorzaak en gevolg worden zo beeldend in beeld gebracht.

Bescherming tegen hoog water

Het is natuurlijk fantastisch dat het programma ‘ruimte voor de rivieren’ is uitgevoerd. En de vele andere maatregelen. Veel water kon nu in by-passes worden opgevangen. Mensenlevens lijken niet in gevaar te komen in Nederland. Hier en daar wordt het spannend en zijn huizen en bedrijven met natte voeten komen te zitten. Boeren dreigen hun aardappelen en suikerbieten te verliezen en ook fruittelers zijn bang dat hun bomen afsterven die met de voeten in het water staan. In die zin nog genoeg ellende en schade.

Toch wordt er veel geïnvesteerd, miljarden bij elkaar op geteld, om ons tegen het water te beschermen. Er liggen nog hele programma’s gereed om de dijken de komende jaren te verstevigen en te verhogen.

Wat mij puzzelt

Wat mij deze dagen puzzelt is waarom we wel fors kunnen investeren om de gevolgen van klimaat verandering te beheersen en we veel meer moeite moeten doen om te investeren om de oorzaak weg te nemen. Zowel de waterschappen, provincies en Rijkswaterstaat hebben budgetten gereserveerd om miljarden uit te geven aan dijkverhogingen en -verzwaringen. Terecht, daar ben ik het ook niet mee oneens. Alleen ik merk veel meer polarisatie ontstaan om de oorzaak weg te nemen. Ik denk hierbij bijvoorbeeld aan de energietransitie om broeikasgas CO2 te reduceren en om tot fossiel vrije energie te komen. Zowel aan de productiekant, waar we voorlopig van wind en zon moeten uitgaan en op den duur mogelijk aangevuld met kernenergie, alleen ook aan de bespaarkant merk ik discussies. Dat gaat over wie moet het betalen, wie mag er aan verdienen en waar moeten die windturbines, zonnevelden en mogelijk kerncentrales komen te staan.

Waar het hoge water, als gevolg van klimaatverandering, verbindt en verschillende overheden investeren, merk ik bij de energietransitie, om de oorzaak van klimaatverandering weg te nemen, soms het tegenovergestelde. Het leidt tot onderlinge verschillen, ook in bestaanszekerheid, en de overheden stimuleren en faciliteren, maar vragen nadrukkelijk investeringen van inwoners, bedrijven of marktpartijen.

Al met al

Wat kunnen we bij de energietransitie leren van het hoge water?